Overheidssurveillance is ook inlichtingenwerk

Bits of Freedom verwart politieonderzoek met discriminatie

In TROUW van vrijdag 23 februari 2024 beticht Lotte Houweling van Bits of Freedom de politie-inlichtingendiensten (ID’en) van ‘schandalige discriminatie’ vanwege onrechtmatig onderzoek naar een hele (etnische) groep, terwijl maar één lid ‘verdacht is’.

Nationale veiligheid

Deze beschuldiging volgt op onderzoek van de toezichthouder op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de CTIVD, naar sturing door de AIVD op de werkzaamheden van de ID’en. Die diensten moeten, onder aansturing van de AIVD, zicht hebben of krijgen op dreigingen in relatie tot de nationale veiligheid. De politie-inlichtingendiensten mogen dus niet op eigen houtje acteren. Die aansturing kan beter, maar er is geen sprake van discriminatie. Integendeel, de CTIVD beschouwt het inlichtingenwerk van politiediensten als bijzonder waardevol omdat zij gepositioneerd zijn tot in de haarvaten van de samenleving. Daardoor kunnen mogelijke dreigingen tegen de nationale veiligheid vroegtijdig worden onderkend.

Eritreeërs in Den Haag

Volgens de ID’en van de politie kunnen individuele ‘dreigers’ en ‘groepen’ niet los van elkaar worden gezien. Zij kijken dus naar gemeenschappen wanneer daar aanleiding voor is bijvoorbeeld na een dreigingssignaal of een inlichtingenbericht. De urgentie daarvan werd weer eens aangetoond in relatie tot de ongeregeldheden door Eritreeërs in Den Haag. Wanneer de politie lucht krijgt van mogelijke ongeregeldheden door nog onbekende individuen uit een bepaalde gemeenschap, dan is het volstrekt plausibel deze berichtgeving te willen verifiëren binnen die gemeenschap zelf. De CTIVD vindt echter wel dat de keuze waarom en naar welke gemeenschappen wordt gekeken, in alle gevallen transparant en voldoende moet zijn onderbouwd.

Veiligheid 

Hoewel grootschalige ongeregeldheden - geïnitieerd door enkele individuen - de openbare orde ernstig verstoren en de nationale veiligheid in gevaar brengen, noemt Bits of Freedom onderzoeken naar deze groepering discriminatoir en onrechtmatig. Ondanks dat er in Den Haag tientallen politieagenten gewond zijn geraakt door afschuwelijk en onacceptabel geweld, vraagt Lotte Houweling zich af wie ’ons’ eigenlijk beschermt tegen de overheid? “De veiligheid van de een is namelijk lang niet de veiligheid van de ander”.

Inlichtingenwerk 

Maar de oproep van Houweling van Bits of Freedom om nu geheel anders te gaan denken over veiligheid, getuigt van onvoldoende inzicht in de werkwijze van de inlichtingendiensten. Voor de fundamenten van onze democratische rechtsstaat is het immers ontzettend belangrijk om te blijven beseffen dat er in uitzonderlijke gevallen en bij voorspelbaar risicovolle situaties ook groepen het onderwerp kunnen worden van overheidssurveillance. Dit soort inlichtingenwerk blijft helaas noodzakelijk.