Syrians to hijack an international train in the Netherlands 1975

P R E F A C E

On 20 May 2013, Edward Snowden, a 30-year old infrastructure analyst, employed by the American company Booz Allen Hamilton, arrives in Hong Kong with four laptops. Up to that point, Snowden had worked through his employer for, among others, the National Security Agency (NSA), the largest of the American intelligence services. Working for the NSA he cannot help feeling that the American intelligence services, in their eagerness to hoard telephone and internet data of American citizens, have crossed a line.The United States has turned into a surveillance state according to Snowden.

It is time US citizens are informed.

For that reason he walks off with masses of data. With the help of among others the journalist Glenn Greenwald, Snowden initiates a carefully orchestrated revelation campaign. In a few years´ time all kinds of PowerPoint presentations and documents have been revealed, which show how the NSA collects (personal) data in the present-day digitized world.

As more and more about the scope of the signals intelligence activities becomes public knowledge, so are a growing number of questions posed about this type of intelligence collection. Are intelligence agencies allowed to collect so much data about citizens at home and abroad? Have we gone too far since 9/11? In debates about intelligence and security agencies, it is emphasized that these agencies have too much access to the digital behavior of citizens and therefore collect too much data. It is argued that privacy has evaporated completely.

Even though recent terrorist attacks  have forced this debate into the opposite direction (i.e. more money, more power for the intelligence and security services) a public perception of data-hungry intelligence services still dominates. In the Netherlands, for instance, this plays a great part in an upcoming change of law, one allowing the services access to fiberglass cables - a power described in public debate as ‘dragnet’.

The fact that using mass data – whatever we think of it socially, ethically and in relation to the law -  can be very effective is seldom heard. Of course, this has to do with the fact that intelligence and security services cannot be open about recent and ongoing cases. However, they can be so about past cases.

In this article, a historic case illustrates that these very far-reaching powers were of vital importance. It will show that ‘mass data’ and extensive involvement of partner services can play a major role in preventing a terrorist attack. This is not meant to promote that intelligence services should always be given free reign, but for once to shed light on the (positive) effect of far-reaching powers. Of course this case should be placed in its historical context –the nineteen seventies – but it nevertheless clearly illustrates the effect of data-mining.

INTRODUCTION

In 1975, four Syrians intended to hijack an international train with Russian Jews in Amersfoort, the Netherlands. Following a tip-off by the Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD, Dutch Security Service) they were arrested by the police on the 5^th of September that year.

In the middle of the night, the Syrians were arrested in their rooms at  the Hotel “Neutraal” on the Damrak in the centre of Amsterdam. During the police raid, pistols, submachine guns and a fake bomb, with wires and a battery were found. A terror attack by four armed freedom fighter of the Syrian al Saiqa resistance movement had been prevented.

Foreign intelligence services had intercepted (parts) of telephone numbers in the Middle East through SIGINT (signals intelligence) and had shared the metadata with the BVD . Every day, the BVD manually compared long lists  with data of international telephone conversations from the Netherlands. In 1975 calls were not yet connected automatically, but through a telephone operator.

JOURNEY TO THE NETHERLANDS

The four terrorists had travelled to the Netherlands in two groups. The first group, consisting of 34-year old Amin Selamih and 27-year old Joseph As‘ad Azar – a.k.a.: Ziad Homsi/Homcy – flew from Damascus to Rome on 15 August 1975. They continued their journey to Modena (Italy) by train. There they purchased a grey Alfa Romeo registered MO 255182, in which the two terrorists left for Amsterdam. In Modena they also collected weapons from a non-identified Arab.

The second group consisted of Abdul Sattar Ahmed Ammar, 24 years old, - a.k.a.: al-Afghani - and Abdullah Mustapha Ataya, 32 years old. They flew from Damascus to Budapest on 31 August 1975 and on 3 September from Budapest to Amsterdam. Selamih and Azar held up at Hotel Neutraal on Damrak 8 in Amsterdam, room number 54. They received orders from Damascus to collect their fellow fighters Abdullah Ataya and Abdul Satar Ammar at Schiphol airport on 3 September. The latter two checked into room 59 at the same hotel.

On 4 September 1975 the four had a meeting in the hotel about taking hostages which they wanted to carry out the following day. It was their intention to hijack the last carriage of the Warsaw Express on its way to Hoek van Holland because they thought that Russian Jews were in it. The planned place and time were Amersfoort at 8:36 a.m. During their meeting they divided the weapons they had acquired in Italy: one Makarov pistol, one Pietro Beretta pistol and two Skorpion submachine guns. The four Syrians, members of the Palestinian resistance organisation al Saiqa carried with them a pamphlets, in English and French, with demands for the Dutch government, on behalf of the ‘Eagles of the Palestinian Revolution’.

They demanded that the Dutch government stop assisting Russian Jews emigrating to Israel and that prime minister Joop den Uyl would deliver a television speech stating his support for the Palestinian cause. If the Dutch government did not meet these demands, it would be held responsible for the fate of the hostages.

ARREST IN AMSTERDAM

Unknown to the terrorists the Dutch authorities already had them in their sights. Even before they were able to leave for Amersfoort they were arrested in the night of 4/5 September 1975. Beforehand, hotel staff gave the police a description of the guests and the lay-out of their rooms. The arrest squad acted as quick as lightning. The were taken by complete surprise. Allegedly one of the police officers dived straight from the door opening onto the beds of the surprised Syrians.

Some hours later, in the morning of 5 September 1975, during the so-called Aurora meeting, which was held every Tuesday and Friday in the room of the director-general of the BVD, deputy commissioner Hans Neervoort reported triumphantly that as a result of information supplied by the BVD the Amsterdam police had been able to prevent a terrorist action.

MOSSAD AND NSA ASSIST BVD

The Dutch were able to act in time owing to alertness of the American National Security Agency (NSA) and the Israeli Mossad, who closely watched contacts between Europe and the Middle East, among other means by SIGINT stations in the region. The NSA and the Mossad had been focused on Palestine terrorism since the bloody attacks on Israeli athletes during the 1972 Olympic games in Munich. From various previews and after-battle reports on the 1973 October War it has appeared that the Israelis had at their disposal an ingenious monitoring system. On Mount Hermon, for instance, on the Golan Heights near Mitzpe Shlagim ( “Snow Lookout”) data traffic was intercepted.

In the 21 November 1998 issue of NRC- Handelsblad Cees Wiebes and Bob de Graaff explain how the BVD was assisted several times by the American CIA. At the time of the hostage- taking in the French embassy in The Hague by members of the Japanese Red Army the CIA offered a room opposite the French embassy and means of assistance. A camera was aimed at the French embassy and directional microphones were used to intercept conversations between the hostage takers. In addition, the CIA made available communication intercepted by the NSA. When the BVD was not able to extract telephone numbers from the communication intercepted from the Middle East the CIA managed to do so themselves within a few hours.

DATA MINING

After the Munich Olympic Games the security services agreed on more cooperation in order to prevent new calamities. Every day the head office of the BVD received telexes with phone numbers of suspected persons and organisations in the Middle East. In a time without advanced automation those data were at the most the raw material for a complicated approach of potential terrorists. This data mining avant la lettre, looking for potentially dangerous contacts, was like the proverbial looking for a needle in the haystack.

PTT IMPORTANT PARTNER BVD

The BVD also owed the trail to the four Syrian terrorists to the PTT. At a few hundred meters distance from Hotel Neutraal, in the PTT-building behind the Palace on the Dam, at Nieuwezijds Voorburgwal 182, at the corner of Raadhuisstraat and Spuistraat, the central desk could be found where in those days all calls abroad were processed. Data of calls with the Middle East were put onto punch cards. The BVD compared these with numbers of suspected persons and organisations supplied by fellow services . Thus it became clear that calls had been made from Hotel Neutraal with suspected contacts in the Middle East.

In the book ‘Frontdienst’ by BVD historian Dick Engelen (PP. 178-179) he describes extensively how in the seventies long lists with data from abroad were compared daily and by hand with PTT-data on calls made from the Netherlands.

In those days nobody would have been able to think that forty years later developments in the world of data mining would have advanced as much as they have. Technical developments have resulted in the fact that requesting data has become more or less normal, and that only the most ardent privacy proponents raise objections to this. After the first decade of the 21^st century it is only natural to see cooperation between secret services and telecom providers in the fight against terrorism.

SOURCE PROTECTION ALMOST FATAL

The cooperation between the PTT and the BVD in 1975 was so secret that this operation even had been given a code name. This code name not only protected the source(s), but also the national and international cooperation –referred to as modus operandi. This source protection produced various problems in the necessary exploitation of data by the Ministry of Justice, the police and the Office of the Public Prosecutor. The Chief Public Prosecutor did want to take action against possible terrorists, but on the basis of what? In any case not on the basis of anonymous sources at the BVD.

During an extra visit to Hotel Neutraal a check of the hotel records showed that ‘four Arabs’ with Syrian passports were staying there. The hotel owner told that indeed calls had been made with foreign numbers, and that at the moment the men concerned were not present. A request by the police to have a look in the rooms was allowed. The police found the weapons, but in order to be able to arrest the Syrians the weapons had to remain in the rooms. The police kept the hotel under observation until the moment of the raid.

The in itself fully logical visit by the Amsterdam Foreigners Police turns out to be a fortunate move. After the police had obtained information from the owner they could file a charge with the Ministry of Justice, who could then start prosecution.

In ‘Niet bang om te sterven’ by journalist Siem Eikelenboom we read that prior to the arrest of the four Syrians a tip-off was given to the police by the BVD. The BVD writes about this in an issue of ‘PANORAMA’ dealing with the period from 1 April to 1 October 1975:

“Thanks to information supplied by the Service the Amsterdam police could arrest four Palestinians staying in the Netherlands with Syrian passports. According to their statements and papers found on them they intended to take hostage the passengers of the Russian carriage of the Warsaw Express at the moment that it was at Amersfoort railway station on its way to the Hook of Holland, on orders of ‘al Saiqa’, a Palestinian resistance organisation supported by the Syrian government. The intention was to force the Dutch government to make certain statements on Israel and the Palestinian issue.”

THE PRO-SYRIAN ‘AL SAIQA’

‘Al Saiqa’ was founded shortly after the 1967 June War as the military arm of the ‘Vanguards of the Popular War of Liberation’. Ideologically they followed the line of the Syrian Baath party. Because of this they can be considered as an instrument of the Syrian government and to a high degree dependent on the Syrian intelligence Service.

‘Al Saiqa’ was headed by Zuheir Mohsen, a high-ranking Syrian army officer. Mohsen was also one of the leading people in the Palestinian Liberation Organisation of which ‘al Saiqa’ was part. He was responsible for military matters in the PLO Executive Committee. Taking into account the contacts of ‘al Saiqa’ with the Syrian intelligence service and considering Mohsen’s high position it is likely that the Syrian authorities were aware of ‘al Saiqa’s’ activities.

PREVIOUS ‘Al SAIQA’ ACTIVITIES IN EUROPE

On 30 August 1973 two Saiqa members, in the possession of weapons, were arrested at Beirut airport. The two intended to travel to Bratislava, the town where the train carrying Jewish emigrants to the Schönau (Austria) transit camp made a stop.

On 8 September 1973 two persons with Lebanese passports were stopped at the Czechoslovakian -Austrian border and sent back. They had started their journey in Bratislava.

On 28 September two persons – possibly the same persons- returned from Bratislava by train. They had submachine guns and hand grenades and took three train travellers hostage. According to a pamphlet brought by one of the terrorists they were members of the organization ‘Eagles of the Palestinian revolution’.

In the hostage taking of three Russian Jews in a train in Austria the terrorists demanded the closing of the transit station in Schönau. The Austrian government, headed by Bruno Kreisky ( a Jew himself), gave in.

The Austrian chancellor Bruno Kreisky argued in the Austrian parliament on 23 October 1973 in favour of continuing giving Russia Jews travelling to Israel free and unrestricted passage. The chancellor said so during a special debate about the events on 28 and 29 September when two Arab terrorists took hostage four persons among whom three Russian Jews. The terrorists let the hostages go after Mr. Kreisky had promised them that the transit camp for Russian Jews, Schönau, would be closed. Mr. Kreisky emphasized in his speech that the terrorists had never demanded to obstruct unrestricted passage via Austria.

Since the hostage-taking of 28 and 29 September 1973 the reception of Jews in Schönau has continued as usual. At the moment the Austrian government is wondering in what way the Jews must be given passage without receiving them in Camp Schönau. The Schönau estate , since 1971 transit centre for more than 80,000 Jews emigrating to Israel through Austria, will close on Monday after the departure of the last group. The government of chancellor Kreisky decided so in exchange for the lives of the four hostages who had been taken prisoner by the Arab guerilla fighters.

After Austria the Netherlands was a logical new target for Al Saiqa because the country played a prominent role in the emigration of Russian Jews. After the Soviet Union had severed diplomatic relations with Israel as a reaction on the Six-Day War of 1967 the Dutch consulate in Moscow , and as a consequence of this, the Foreign Office in The Hague, took care of the exit visas of this group.

TRAINING CENTRE IN MOSCOW

Just like the members of other Palestinian liberation organisations the Al Saiqa fighters were trained in the Soviet Union. In the training centre of the then-KGB tin Balishika, North-East of Moscow, they were taught military skills, but also the finesses of political indoctrination. At least two of the four terrorists who had been sent to the Netherlands, Amin Selamih and Joseph Assad Azar, had attended the indoctrination course. After he had been arrested Selamih said: ”During my training to become a resistance fighter I learned to handle all kinds of weapons.”

JEWISH EXODUS FROM THE SOVIET UNION

In the seventies Al Saiqa carried out several attacks in Western Europe. Among other things these were meant to terminate emigration of Russian Jews to Israel. In ‘Carlos: Portrait of a Terrorist’ the British journalist and military historian Colin Smith refers to an article in the newspaper ‘The Times’ at the end of 1975 which states that the Soviet Union was closely involved in the prevented hostage-taking action by the four Syrians in the Netherlands, because Moscow wanted to stop the brain drain of Jews. However, the Netherlands has never expressed itself about this. But how else can it be explained that Mr Aleksandr Rylov of the Russian embassy in The Hague contacted the Dutch Ministry of Justice and offered his assistance in identifying the Syrians using their passport numbers. The Ministry did not react to this offer.

DUTCH CONSULATE IN MOSCOW

The analysis by ‘The Times’ was that if hijacking the train and hostage-taking of Russian Jews had been successful, the Soviet authorities could have exerted pressure on the Dutch government ( after all, the Dutch embassy took care of Israeli interests in Moscow) to cease issuing visas to Soviet Jews who wished to emigrate. Of course, nobody had an interest in the fact that these trains were targets of terrorist attacks. That was exactly the reason why Bruno Kreisky had closed the transit camp Schönau in Austria.

Also the Dutch daily ‘De Telegraaf’ attempted a reflection on Moscow’s role. On 30 October 1975 its headlines stated:

“Russians played a strange role in hostage plot”

The Russians have played a strange role in a recently foiled plot by four Syrians who wanted to attack the Russian carriage of a D-train here in the Netherlands, and who in the meantime have been sentenced.

It has turned out that the leader of the plot and one of the other terrorists received a comprehensive training in the Soviet Union. This concerns both the political training and weapons training.

As soon as the news of the arrest of the four Syrians became known, an official of the Russian embassy visited the Ministry of Justice to ask for the passport numbers of the arrested Syrians. He told that his embassy might be of assistance in identifying the four detainees.

The Dutch authorities did not comply with this request. It has not become clear what the real motives were behind this Russian offer for assistance. Also, it has remained a mystery why the Dutch government has wanted to keep the Russian role in both the training of the Syrian terrorists and the dénouement of the plot a secret. For the initiated it is certain that the Dutch government, if the attack, which was to take place at the Amersfoort railway station, had taken place, would have been greatly embarrassed vis-à-vis the Soviet government.

This is the case, the more so because it was not certain if the Syrians without using explosives could have entered the Russian sleeper. West of the “Iron Curtain” the Russian guard of the sleeping carriage usually keeps the entrance doors, including those to other carriages, locked, except for allowing passengers to get on or off the train. Assuming the most likely fact that the guard was not in the plot, he would probably not have opened the door, and a small explosive charge would have been necessary to forcefully open the door. For this purpose the Syrians had explosives with them.

All this would have put the Dutch government in a position that they should have expressed their regrets to the Soviet government, but in practice the Soviets always use such situations to gain advantage out of it; most probably our country would have been forced to limit providing consular facilities at our embassy in Moscow to emigrating Jews.

"DID THE RUSSIANS WANT TO EMBARRASS THE HAGUE?"

Indications are growing that the Russians must have known more of the plans of the four Syrians - in the meantime arrested and sentenced- who had wanted to take hostages in the Russian sleeping – carriage of the D-train from the Hook of Holland. It cannot be ruled out, in fact it is even most likely, that by means of these Syrians the Russians intended to force the Netherlands, being consular chargé d‘ affaires for Israel in Moscow to do certain things, possibly restricting or even ceasing the issue of entrance or transit visas for Jews wanting to emigrate to Israel from the Soviet-Union.

REACTION BY THE BVD (BINNENLANDSE VEILIGHEIDSDIENST)

The article in ‘De Telegraaf’ must have been bull’s eye: the BVD’s management reacted as if stung by a wasp. The BVD was of the opinion that there must be a leak. Whether there was a leak indeed and where this leak existed cannot easily be traced. In great haste the Information Office of the Ministry of Foreign Affairs was contact to decide on a common policy towards the press.

THE DUTCH GOVERNMENT DOES NOT CAPITULATE.

The Netherlands had for a moment been in doubt what to do with the detainees, Justice Minister Dries van Agt admitted on Dutch television in 1975. Put them on trial or expel them? The four Syrians possessed Syrian passports (remarkable detail: two of the four passports listed “freedom fighter” as their professions). There was a chance that Damascus would deny that those passports were not forged. In that case the men could not be expelled.

And why would one choose that road? Emprison the four in the Netherlands carried the risk that sympathisers would undertake action in the Netherlands with their brothers-in-arms as a their goal.

Therefore, Dries van Agt called a possible expulsion “yielding for terror that has not even become reality, but which one fears might come: it would be one step more towards the capitulation for terror.”

TRIAL

Even before Palestinian terror had also struck in the Netherlands in September 1969, the relations between the BVD and the Israeli intelligence service were reaffirmed and strengthened. For instance, Mossad agents provided assistance in translating the statements that the four arrested terrorists made in court.

Josef Asad Azar, born in Lebanon, nicknamed Homcy, hinted in conversations with the BVD and the Mossad that he and his friend Amin Selamih entertained good contacts with ‘Al Saiqa’ and the PLO in Damascus, or that they were even part of the PLO’s intelligence service.

In the court room it became once again clear that the Syrians had indeed intended to use the confiscated weapons ‘in earnest’.

According to the court Selamih stated the following:

“On or about 22 August 1975 I arrived in Amsterdam by car from Italy together with Josef Asad Azar. In Italy we purchased weapons. At the orders of a sub-division of the PLO in Damascus – of which I am a member- we, Selamih and Azar, in cooperation with two fellow fighters, Abdullah Ataya and Abdul Satar Ammar, had to ask attention for the Palestinian cause and, if necessary, carry out a hostage-taking action.”

During the morning meeting of the BVD, the Aurora meeting, on Friday 10 October 1975 it was mentioned that the director-general of the BVD, Andries Kuipers, had spent some time in Rome with the so-called European course. A BVD-employee  directly involved in this prevented hostage-taking and who wants to remain anonymous, remembers that during this course Andries  Kuipers was told  by an Italian colleague that the Soviet Union regularly supplied weapons to terrorist organizations in Italy, in which the Communist party (Partito Communista Italiano /PCI was allegedly involved. In Modena ( where al Saiqa had collected the weapons from an unidentified Arab) the PCI was the largest political party between 1946 and 1990, with 90% of the votes.

In Near and Distant Neighbours, Jonathan Haslam, professor of international relations at Cambridge University,  mentions training given to the PLO by the Russians since September 1973. He also writes that the Russians, probably using the presence of the PFLP, supplied weapons to, among others, the Italian’ Brigate Rosse’ and also taught them how to make bombs.

Nevertheless, the court did not take into account the planned hostage-taking action in the final verdict because carrying out that action had not yet been initiated. For violation of the Firearms and Munitions Act the four were sentenced to one year imprisonment minus the time already spent in custody.

CONCLUSION

The prevented attack has shown a number of interesting things. First of all the involvement of the Soviet Union is noteworthy. Additionally, the lists of telephone numbers from the Israelis were decisive in discovering who in the Netherlands was regularly calling with Syria.

Of course the BVD targeted innocent citizens, who had nothing to do whatsoever with the plot. But the method was effective: four conspirators in ONE hotel could be localized and arrested.

Intelligence and security services usually do not mention successes. For reasons of security they cannot give names and players’ numbers, let alone numbers of attacks that were prevented. The fact whether using far-reaching powers , such as metadata analysis and processing data of a large number of citizens, is really necessary remains an  inherently complicated question. That question can never be answered easily, and the debate about this will always, under changing circumstances, be held again. Historians, however, can partly lift the blanket of secrecy about the past. Research into the effect of the work by security and intelligence services , into the tangible results of using intelligence means can be an indication of its use and necessity.

Arrestatie Syriërs na datamining (longread/popular)

Treinkaping Syrische terroristen verijdeld 

UPDATE:13 OKTOBER 2016

Inleiding

Vier Syriërs wilden in 1975 in Amersfoort een internationale trein met Russische Joden kapen, maar na een tip van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) arresteerde de Amsterdamse politie de vier terroristen.
De Syriërs werden in Hotel Neutraal op het Damrak van hun bed gelicht. Bij de inval in hun kamer vond de politie pistolen, pistoolmitrailleurs en een namaakbom, met draden en een batterij. Een terreuraanslag door vier bewapende vrijheidsstrijders van de Syrische verzetsbeweging ‘al Saiqa’ was voorkomen.

"Datamining inlichtingendiensten cruciaal bij arrestatie in Rusland opgeleide Syrische terroristen"

Buitenlandse inlichtingendiensten hadden met behulp van (signal intelligence) SIGINT  (delen van) telefoonnummers in het Midden-Oosten onderschept en deze metadata gedeeld met de BVD. Lange lijsten werden door de BVD dagelijks en handmatig vergeleken met gegevens van telefoongesprekken uit Nederland met het buitenland. Die gesprekken kwamen in 1975 nog niet geautomatiseerd tot stand, maar door tussenkomst van een telefoniste.

In dit artikel wordt een historische casus uitgewerkt waaruit blijkt dat ‘massagegevens’ en uitvoerige bemoeienis van partnerdiensten een grote rol kunnen spelen in het verhinderen van terroristische aanslagen. Niet om te beweren dat geheime diensten altijd maar vrij baan moeten hebben, maar wel om eens licht te werpen op het effect van de inzet van een ingrijpende bevoegdheid. Natuurlijk moeten we oog hebben voor de historische context – het gaat om een zaak in de jaren zeventig – maar het laat zien waartoe de inzet van enkele inlichtingenmiddelen kan leiden. Deze verhinderde aanslag heeft interessante dingen laten zien. In de eerste plaats is uiteraard de betrokkenheid van de Sovjet-Unie. Daarnaast waren de telefoonlijsten van de Israëliërs van doorslaggevend belang om te ontdekken wie in Nederland regelmatig met het Midden-Oosten telefoneerde. Natuurlijk kreeg de BVD hiermee ook onschuldige burgers in het vizier, die met het uiteindelijke complot niets te maken hadden. Maar het middel was wel effectief: het werd wel mogelijk om de vier samenzweerders in een hotel te lokaliseren en te laten oppakken. Over het effect van hun werk zwijgen inlichtingen- en veiligheidsdiensten doorgaans. Ze kunnen vanwege geheimhouding geen namen en rugnummers, laat staan aantallen verhinderde aanslagen vermelden. Of de inzet van ingrijpende bevoegdheden – zoals metadata analyse en de gegevensverzameling van een groot aantal burgers – echt nodig is, blijft daardoor inherent ingewikkeld. Die vraag zal nooit makkelijk te beantwoorden zijn en het debat daarover zal altijd, in veranderende omstandigheden, opnieuw gevoerd moeten worden. Historici kunnen echter wel een tipje van de sluier oplichten over het verleden. Door onderzoek te doen naar de effecten van het inlichtingen- en veiligheidswerk, de concrete resultaten van de inzet van inlichtingenmiddelen, kunnen zij wel iets zeggen over nut en noodzaak van dit werk. Tijd dus om meer van dit soort cases te onderzoeken.

De reis naar Nederland

De vier terroristen waren in twee groepen naar Nederland gekomen.

De eerste groep bestaande uit de 34-jarige Amin Selamih en de 27 jaar oude Joseph As'ad Azar - alias: Ziad Homsi/Homcy - vertrok op 15 augustus 1975 per vliegtuig van Damascus naar Rome. Per trein reisden zij verder naar Modena. Daar werd een grijze Alfa Romeo met het kenteken MO 255182, gekocht waarmee de twee terroristen naar Amsterdam vertrokken. In Modena werden ook de wapens opgehaald bij een niet geïdentificeerde Arabier.

De tweede groep, Abdul Sattar Ahmed Ammar (24) - alias: al-Afghani - en Abdallah Mustapha Ataya (32) reisde op 31 augustus 1975 per vliegtuig van Damascus naar Boedapest en op 3 september 1975 van Boedapest naar Amsterdam.

Selamih en Azar namen hun intrek in Hotel Neutraal op het Damrak 8 in Amsterdam, met kamernummer 54. Zij kregen opdracht vanuit Damascus om op 3 september de strijdmakkers Abdullah Ataya en Abdul Satar Ammar af te halen van Schiphol. De laatste twee namen intrek op kamer 59 in hetzelfde Hotel Neutraal.

Op 4 september 1975 hielden de vier in het hotel een vergadering over de gijzeling die ze de volgende dag zouden uitvoeren. In Amersfoort wilden ze om zes over halfnegen ‘s-ochtends de laatste wagon van de Warschau Express op weg naar Hoek van Holland kapen, omdat ze dachten dat daarin Russische Joden zaten. Tijdens hun bijeenkomst verdeelden ze alvast de in Italië aangeschafte wapens; 1x handpistool Makarow, 1x handpistool Pietro Beretta en 2x machinepistool Skorpion.

De vier Syriërs, die behoorden tot de Palestijnse verzetsorganisatie ‘al Saiqa’, hadden een in het Engels en het Frans gesteld - gestencild - pamflet bij zich met eisen aan de Nederlandse regering, namens de "Eagles of the Palestinian Revolution".
De eisen waren dat Nederland Russische Joden niet langer hielp naar Israël te emigreren en dat premier Joop den Uyl in een tv-rede zijn steun zou betuigen aan de Palestijnse zaak. De Nederlandse regering werd bij niet-inwilliging van de eisen verantwoordelijk gesteld voor het lot van de gijzelaars.

Arrestatie in Amsterdam

Wat de terroristen niet wisten was dat de Nederlandse autoriteiten hen al in het vizier hadden. Nog voordat ze naar Amersfoort konden vertrekken, werden ze in de nacht van 4 op 5 september in de boeien geslagen. Het hotelpersoneel had vooraf nauwkeurige beschrijvingen gegeven van het uiterlijk van de gasten en de indeling van hun kamers. Het arrestatieteam ging razendsnel te werk. Voordat de Syriërs maar een reactie konden bedenken, waren ze al overrompeld. Een van de agenten zou zelfs vanaf de kamerdeur in één zweefduik op het bed van de Syriërs zijn gedoken.

Enkele uren later in de morgen van 5 september 1975, tijdens een zogeheten Aurora-bijeenkomst, die elke dinsdag en vrijdag plaats vond in de kamer van het hoofd van de BVD, deed het plaatsvervangend diensthoofd Hans Neervoort, de triomfantelijke mededeling dat de Amsterdamse politie dankzij informaties van de dienst een Palestijnse terroristische actie had weten te voorkomen.

Mossad en NSA schieten BVD te hulp

Nederland kon voortijdig ingrijpen dankzij de oplettendheid van de Amerikaanse National Security Agency (NSA) en de Israëlische Mossad, die contacten tussen West-Europa en het Midden-Oosten scherp in de gaten hielden, onder meer via luisterposten in de regio. De NSA en de Mossad waren gespitst op Palestijns terrorisme sinds de bloedige aanslagen op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen in München in 1972.
Uit allerlei voor- en nabeschouwingen over de Oktoberoorlog van 1973 wordt duidelijk dat de Israëliërs beschikten over ingenieus werkende afluistersystemen. Op de berg Hermon bijvoorbeeld, op de Golan-hoogvlakte bij Mitzpe Shlagim ("Snow Lookout") werd dataverkeer geïntercepteerd.

In het NRC Handelsblad van 21 november 1998 beschrijven Cees Wiebes en Bob de Graaff hoe de BVD verschillende keren hulp kreeg van de Amerikaanse CIA. Ten tijde van de gijzeling van de Franse Ambassade door leden van het Japanse Rode Leger in 1974 in Den Haag stelde de CIA een ruimte tegenover de Franse ambassade en middelen ter beschikking. Er werd een camera gericht op de Franse ambassade en er werden richtmicrofoons gebruikt om de gesprekken tussen de gijzelnemers op te kunnen vangen. Verder stelde de CIA afgeluisterd berichtenverkeer van de National Security Agency (een Amerikaanse inlichtingendienst) beschikbaar. Toen de BVD niet in staat bleek om uit de afgetapte berichten telefoonnummers uit het Midden Oosten te vissen, deed de CIA dat zelf binnen enkele uren.

Datamining

Na de Olympische Spelen in München spraken veiligheidsdiensten af meer samen te werken om nieuw onheil te kunnen voorkomen. Op het hoofdkantoor van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) kwamen per telex dagelijks lijsten binnen met telefoonnummers van verdachte personen en organisaties in het Midden-Oosten. In een tijd zonder vergevorderde automatisering vormden die gegevens hooguit het ruwe materiaal voor een ingewikkelde aanpak van mogelijke terroristen. Deze prille vorm van datamining, het speuren naar de potentieel gevaarlijke contacten, was het zoeken naar een speld in een hooiberg.

PTT belangrijke partner BVD

Het spoor naar de vier Syrische terroristen dankte de BVD ook aan de PTT.

Op een paar honderd meter afstand van Hotel Neutraal aan het Damrak, in het PTT-gebouw achter het Paleis op de Dam, aan de Nieuwezijds Voorburgwal 182, hoek Raadhuisstraat en Spuistraat, zat de centrale waar in die tijd nog alle gesprekken met het buitenland moesten worden aangevraagd.
Gegevens van gesprekken met het Midden-Oosten werden overgezet op ponskaarten. Die vergeleek de BVD met door collega-diensten aangeleverde nummers van verdachte personen en organisaties. Op die manier werd duidelijk dat er vanuit Hotel Neutraal was gebeld met verdachte contacten in het Midden-Oosten.

In het boek van historicus Dick Engelen “Frontdienst” staat uitgebreid te lezen hoe de BVD in de zeventiger jaren van de 20^e eeuw lange lijsten met data afkomstig uit het buitenland dagelijks en handmatig vergeleek met PTT-gegevens van telefoongesprekken gevoerd vanuit Nederland.

Niemand kon toen vermoeden dat veertig jaar later de ontwikkelingen in de wereld op het gebied van dataverzameling die vlucht zou nemen die het heeft gedaan. De techniek heeft ervoor gezorgd dat het opvragen van data min of meer ‘de gewoonste zaak van de wereld’ is en alleen nog de meest fervente vechters voor privacy kan verontrusten. Na het eerste decennium van de 21^e eeuw is het vanzelfsprekend om in het kader van terrorismebestrijding samenwerking te signaleren tussen ‘geheime’ diensten en telecomproviders.

Bronbescherming bijna fataal

De samenwerking tussen BVD en PTT was in 1975 zo geheim dat voor deze operatie als geheel zelfs een codenaam was bedacht. De codenaam beschermde niet alleen de bron(nen), maar eveneens de nationale en internationale samenwerking - ook wel modus operandi genoemd. Die bronbescherming gaf de nodige problemen bij de noodzakelijke exploitatie van gegevens richting Justitie, politie en het Openbaar Ministerie. De (Hoofd-)officier van Justitie wilde tegen mogelijke terroristen wel actie ondernemen, maar op grond waarvan? In ieder geval niet op grond van anonieme bronnen bij de BVD.

Bij een ingelast bezoek door de Amsterdamse vreemdelingendienst aan Neutraal bleek tijdens een controle van de administratie dat er ‘vier Arabieren’ met Syrische paspoorten logeerden. De hotelier vertelde dat er inderdaad was gebeld met buitenlandse nummers en dat de betreffende mannen op dat moment niet aanwezig waren. Het verzoek van de politie om even op de kamer te mogen kijken werd ingewilligd. Daar werden de wapens toen al gevonden, maar om de Syriërs te kunnen arresteren moesten ze blijven liggen. Tot het moment van de inval bleef de politie het hotel observeren.

Het op zich volstrekt logische bezoek van de Amsterdamse vreemdelingenpolitie aan de hoteleigenaar van Neutraal was een gouden greep. De politie kon na verkregen informatie van de eigenaar een proces-verbaal indienen bij Justitie, die vervolgens tot arrestatie kon overgaan.

In het boek van journalist Siem Eikelenboom "Niet bang om te sterven" staat ook dat er voorafgaande aan de arrestatie van de vier Syriërs een tip van de BVD bij de politie was binnengekomen. De BVD schrijft hierover in een editie van “PANORAMA” die de periode van 1 april tot 1 oktober 1975 behandelt:

“Dankzij informaties van de Dienst afkomstig, kon de Amsterdamse Politie op 5 september 1975 overgaan tot de arrestatie van vier op Syrische paspoorten in Nederland vertoevende Palestijnen. Volgens hun verklaringen en de op hen gevonden papieren waren zij van plan om in opdracht van Saiqa - de door de Syrische regering gesteunde Palestijnse verzetsorganisatie - de inzittenden van de Russische wagen van de Warschau-expres, op het moment dat deze zich op weg naar Hoek van Holland op het station in Amersfoort bevond, in gijzeling te nemen. De bedoeling was daarna de Nederlandse regering bepaalde uitspraken af te dwingen met betrekking tot Israël en de Palestijnse kwestie.”

Het pro-Syrische ‘Al Saiqa’

Al Saiqa werd kort na de junioorlog van 1967 opgericht als militaire arm van de ‘Vanguards of the Popular War of Liberation’. Ideologisch volgde ze de lijn van de Syrische Baath-partij; daardoor te beschouwen als instrument van de Syrische regering en in hoge mate afhankelijk van de Syrische inlichtingendienst.

Al Saiqa werd geleid door Zuheir Mohsen, een hoge Syrische legerofficier. Mohsen was tevens een van de topmensen binnen de Palestinian Liberation Organization, waarvan Al Saiqa deel uitmaakt.
Hij was verantwoordelijk voor militaire zaken in het Executief Comité van de PLO. Vanwege de contacten van Al Saiqa met de Syrische inlichtingendienst en gelet op de positie van Mohsen, is het waarschijnlijk dat de Syrische autoriteiten op de hoogte waren van de al Saiqa activiteiten.

Eerdere Saiqa activiteiten in Europa

Op 30 augustus 1973 werden op de luchthaven van Beiroet twee Saiqa leden, die in het bezit waren van wapens, gearresteerd. Het tweetal was van plan naar Bratislava te reizen. Treinen die Joodse emigranten uit Rusland naar het doorgangskamp Schönau in Oostenrijk brachten, stopten in Bratislava.
Op 8 september 1973 werden twee personen, voorzien van Libanese paspoorten door de Oostenrijkse douane aan de grens tussen Tsjecho-Slowakije en Oostenrijk aangehouden en teruggestuurd; ze waren afkomstig uit Bratislava. Op 28 september 1973 kwamen - mogelijk dezelfde - twee personen terug met de trein uit Bratislava; zij waren in het bezit van machinepistolen en handgranaten en gijzelden een drietal treinreizigers. Volgens een door de terroristen meegebracht pamflet behoorden zij tot de organisatie "Eagles of the Palestinian Revolution". Bij deze gijzeling van drie Russische Joden, eisten de terroristen de sluiting van een doorgangsoord voor Russische Joden in Schönau.

De Oostenrijkse regering onder leiding van Bruno Kreisky (zelf Joods) gaf toe.

De Oostenrijkse kanselier Bruno Kreisky heeft op dinsdag 23 oktober 1973 in het Oostenrijkse parlement ervoor gepleit, dat het land door moet gaan met het verlenen van vrije en ongehinderde doorgang aan Russische Joden, die naar Israël reizen. De kanselier zei een en ander tijdens een speciaal debat over de gebeurtenissen van 28 en 29 september, toen twee Arabische terroristen vier personen, onder wie drie Russische Joden, gijzelden. De terroristen lieten de gijzelaars gaan, nadat Kreisky hen had verzekerd dat het doorgangskamp voor Russische Joden, Schönau, zou worden gesloten. Kreisky legde er in zijn rede de nadruk op, dat het nooit een eis van de terroristen is geweest om de joden ongehinderde doorgang via Oostenrijk te belemmeren.

Sinds de gijzeling van 28 en 29 september 1973 is de opvang van Joden in Schönau normaal doorgegaan. De Oostenrijkse regering vraagt zich momenteel af op welke manier de Joden doorgang zal moeten worden verleend, zonder dat zij in het kamp Schönau worden opgevangen. Het landgoed Schönau, sinds 1971 doorvoercentrum voor meer dan 80.000 Sovjet-Joden die vla Oostenrijk naar Israël emigreerden, sluit maandag na het vertrek van de laatste groep. De regering van kanselier Kreisky besloot hiertoe 29 september in ruil voor de levens van vier gijzelaars die door Arabische guerrillastrijders gevangen waren genomen.

Nederland was na Oostenrijk een logisch volgend doel voor al Saiqa omdat het land een prominente rol speelde bij de emigratie van Russische Joden. Nadat de Sovjet-Unie als reactie op de Zesdaagse Oorlog van 1967 de diplomatieke betrekkingen met Israël had verbroken, verzorgde het Nederlandse consulaat in Moskou, en daarmee het ministerie van Buitenlandse zaken in Den Haag, de uitreisvisa van deze groep.

Opleidingscentrum in Moskou

Net als de leden van andere Palestijnse bevrijdingsorganisaties kregen de strijders van Al Saiqa trainingen in de Sovjet-Unie. In het opleidingscentrum van het toenmalige KGB in Balashikha, ten noordoosten van Moskou, leerden ze militaire vaardigheden, maar ook de fijne kneepjes van politieke indoctrinatie. Zeker twee van de vier naar Nederland gestuurde terroristen, Amin Selamih en Joseph Assad Azar, hadden een dergelijke opleiding gevolgd. Selamih verklaarde na zijn arrestatie: "Tijdens mijn opleiding in Rusland tot verzetsstrijder heb ik met allerlei wapens leren omgaan"

Jonathan Haslam, een Britse Professor aan ‘the History of International Relations’ at the University of Cambridge , heeft het in in zijn boek ‘Near and Distant Neighbours’ over trainingen die de Russen sinds september 1973 aan de PLO gaven. Hij vermeldt ook dat de Russen – waarschijnlijk gebruikmakend van de aanwezigheid van de PFLP - wapens verstrekten aan onder meer de Italiaanse ‘Brigate Rosso’ (Rode Brigade) en hen ook les gaven in het maken van bommen.

Tijdens de ochtendbespreking van de BVD, Aurora genoemd, op vrijdag 10 oktober 1975 kwam ter sprake dat het hoofd van de BVD, Andries Kuipers, in Rome enige tijd doorbracht bij de zogeheten Europese cursus. Een BVD-medewerker direct betrokken bij deze verijdelde gijzelingszaak kan zich herinneren dat Kuipers tijdens deze cursus van een Italiaanse collega te horen had gekregen dat er met enige regelmaat wapenleveranties plaatsvonden vanuit de Sovjet-Unie aan terroristische organisaties in Italië, waar de Communistische Partij (Partito Comunista Italiano/ PCI) bij

betrokken zou zijn. In Modena (waar al Saiqa de wapens had opgehaald bij een niet geïdentificeerde Arabier) was de PCI met een percentage van rond de 50% tussen 1946 en 1990 steeds de grootste politieke partij.

Joodse exodus uit Rusland

Al Saiqa pleegde in de jaren zeventig verschillende aanslagen in West-Europa. Die waren onder meer bedoeld om een einde te maken aan de emigratie van Russische Joden naar Israël. De Britse journalist en militair historicus, Colin Smith, verwijst in zijn boek 'Carlos: Portrait of a Terrorist', naar een artikel van eind 1975 in de krant 'The Times', waarin wordt beweerd dat de Sovjet-Unie nadrukkelijk betrokken was bij de in Nederland verijdelde gijzelingsactie door de vier Syriërs, omdat Moskou de braindrain van Joden wilde stoppen.
Nederland heeft zich daar nooit over uitgelaten. Maar hoe is het anders te verklaren dat Mr Aleksandr Rylov van de Russische ambassade in Den Haag contact zocht met het Nederlandse ministerie van Justitie en zijn hulp aanbood bij de identificatie van de Syriërs aan de hand van hun paspoortnummers. Het ministerie hield echter de boot af.

 Nederlands consulaat in Moskou

De analyse van ‘The Times’ was dat indien de treinkaping en de gijzeling van Russische joden was gelukt, de Sovjet autoriteiten druk hadden kunnen uitoefenen op de Nederlandse regering (de Nederlandse ambassade behartigde immers de Israëlische belangen in Moskou) om te stoppen met het afgeven van visa aan Sovjet joden met het doel te emigreren. Niemand had immers belang bij het feit dat deze treinen met joodse emigranten doelwit waren van terroristische aanslagen. Precies dat nu was de reden waarom Bruno Kreisky het opvangkamp Schönau in Oostenrijk had gesloten.

Ook het dagblad ‘De Telegraaf’ waagde zich aan bespiegelingen over de rol van Moskou. Deze krant kopte op 30 oktober 1975:

“Russen speelden vreemde rol in gijzelcomplot”.

“De Russen hebben een merkwaardige rol gespeeld in het onlangs voorkomen complot van de vier Syriërs die hier in Nederland de Russische wagon van een D-trein wilden overvallen en die inmiddels zijn veroordeeld.
De leider van het complot en een van de andere terroristen blijken volledig in de Sovjet-Unie te zijn opgeleid. Het ging hier zowel om een politieke opleiding als om een training in het omgaan met wapens.

Zodra het nieuws van de arrestatie van de vier Syriërs bekend werd, vervoegde een functionaris van de Russische ambassade in Den Haag bij het ministerie van Justitie om de paspoortnummers van de gearresteerden op te vragen. Hij beweerde dat zijn ambassade mogelijk behulpzaam zou kunnen zijn bij de identificatie van de aangehoudenen.
De Nederlandse autoriteiten zijn niet op dit verzoek ingegaan. Onduidelijk is wat de werkelijke motieven van dit Russische aanbod tot assistentie zijn geweest. Onduidelijk is ook waarom de Nederlandse regering de Russische rol zowel bij de opleiding van de Syrische terroristen als bij de ontknoping van het complot geheim heeft willen houden.

Voor ingewijden staat het vast, dat de Nederlandse regering. wanneer de overval, die op het station van Amersfoort had moeten plaatsvinden, zou zijn doorgegaan danig in verlegenheid zou zijn gebracht tegenover de Sovjetregering.

Dit te meer omdat het onzeker was, of de Syriërs zonder het gebruik van springstoffen de Russische slaapwagens hadden kunnen binnendringen. Westelijk van het „IJzeren Gordijn" pleegt de Russische slaapwagenconducteur de toegangsdeuren, ook die naar de andere wagons, afgesloten te houden, behoudens voor het laten in- of uitstappen van passagiers. Aannemende, wat waarschijnlijk lijkt, dat de conducteur niet in het complot zat, zou deze waarschijnlijk niet hebben opengedaan en zou een kleine springlading nodig zijn geweest om de deuren te forceren. De Syriërs hadden daartoe springstoffen bij zich.

Dit alles zou de Nederlandse regering in de positie hebben gebracht dat zij tegenover de Sovjetregering haar leedwezen had moeten betuigen, maar in de praktijk gebruiken de sovjets dergelijke situaties altijd om er een voordeeltje uit te slaan en vermoedelijk zou ons land gedwongen zijn het verstrekken van consulaire faciliteiten aan emigrerende Russische joden op onze ambassade in Moskou te beperken.

Wilden Russen Den Haag in verlegenheid brengen?

De aanwijzingen stapelen zich op dat de Russen zelf meer hebben geweten van de plannen van de vier gearresteerde en inmiddels veroordeelde Syriërs, die in de Russische slaapwagon van de D-trein uit Hoek van Holland gijzelaars hadden willen nemen. Het wordt niet uitgesloten en zelfs waarschijnlijk geacht dat de Russen via deze Syriërs Nederland als consulaire zaakwaarnemer voor Israël in Moskou, tot iets hadden willen dwingen, mogelijk tot het beperken of zelfs stopzetten van de uitgifte van inreis- of doorreisvisa voor joden die uit de Sovjet-Unie naar Israël willen emigreren.”

Reactie Binnenlandse veiligheidsdienst

Dat ‘De Telegraaf’ hier een punt had, bleek uit het feit dat de top van de BVD reageerde als door een wesp gestoken. De BVD was namelijk van mening dat er sprake moest zijn van een lek. (Aurora vrijdag 31 oktober 1975).

Of er daadwerkelijk sprake was van een lek en waar dit lek zich zou moeten bevinden is niet eenvoudig te achterhalen. Wel werd met grote spoed door de BVD onmiddellijk contact opgenomen met het hoofd van de afdeling Voorlichting van Buitenlandse zaken om een gezamenlijk persbeleid af te spreken.

Nederlandse regering capituleert niet

Nederland had even getwijfeld wat het met de arrestanten moest doen, gaf minister van Justitie Dries van Agt destijds toe voor de televisiecamera’s. Berechten of uitwijzen? De vier beschikten over Syrische paspoorten (pikant detail: in twee van de vier stond als beroep ‘vrijheidsstrijder’ vermeld). Maar de kans bestond dat Damascus zou ontkennen dat die documenten echt waren. Dan konden de mannen niet worden uitgewezen.

En waarom zou je eigenlijk voor die weg kiezen? De vier in Nederland gevangen houden hield het risico in dat sympathisanten hier acties zouden gaan ondernemen met hun wapenbroeders als inzet. Van Agt noemde een mogelijke uitwijzing daarom ‘wijken voor terreur die nog niet eens realiteit is, maar waarvan je vreest dat die zou kunnen komen; dat is weer een stap verder in de capitulatie voor terreur.’

REACTIE door VAN AGT NA mijn BEROEP OP ZIJN GEHEUGEN VAN VEERTIG DAARVOOR

Berechting

Al voordat het Palestijns terrorisme in september 1969 ook in Nederland had toegeslagen, was in november 1968 de relatie van de BVD met de Israëlische inlichtingendienst bestendigd en versterkt. Zo verleenden Mossad-medewerkers ook hulp bij de vertaling van de verklaringen die de vier in ons land gearresteerde terroristen aflegden bestemd voor de rechtbank.

De in Libanon geboren Josef Asad Azar, bijgenaamd Homcy, liet in gesprekken met de BVD en de Mossad doorschemeren dat hij en zijn vriend Amin Selamih goede contacten hadden met ‘al Saiqa’ en de PLO in Damascus of dat zij zelfs deel uitmaakten van de inlichtingendienst van de PLO.

Op de zitting zelf werd nog eens duidelijk dat de Syriërs van plan waren geweest de in beslag genomen wapens ‘metterdaad’ te gebruiken.

Volgens de rechtbank verklaarde Selamih het volgende:

"Op of omstreeks 22 augustus 1975 kwam ik samen met Josef Asad Azar per auto uit Italië in Amsterdam. In Italië hebben wij de wapens gekocht. In opdracht van een onderafdeling van de PLO in Damascus - waarvan ik lid ben - moesten wij, Selamih en Azar, in samenwerking met twee andere strijdmakkers, Abdullah Ataya en Abdul Satar Ammar, aandacht vragen voor de Palestijnse kwestie en eventueel gezamenlijk een gijzelingsactie ondernemen.”

Desondanks woog de rechtbank de beoogde gijzeling in het uiteindelijke vonnis niet mee, omdat er nog geen begin was gemaakt met de uitvoering van die actie. De vier werden wegens overtreding van de Vuurwapenwet op 8 oktober 1975 veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf met aftrek van voorarrest.

KPN betrokken bij AIVD-werkzaamheden

Een bewerking van deze blog is op 

3 september 2015 afgedrukt op 

de Opiniepagina van het NRC

Amsterdamse politie arresteerde na tip van BVD op 5 september 1975 vier Syriërs en verijdelde kaping van trein met uit Rusland afkomstige joodse emigranten.

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en militaire collega-dienst (MIVD) krijgen meer bevoegdheden. Daarover is een hoop gedoe. Organisaties als Amnesty International en Bits of Freedom maken zich grote zorgen; Nederland moet niet een nog grotere politiestaat worden. De KPN denkt slim mee te kunnen zeilen met deze kritieken. Waar belangengroeperingen opkomen voor privacy en mensenrechten, mengt de KPN zich uit economische en financiële motieven brutaal in de discussie.

KPN betrokken bij AIVD-werkzaamheden 

Hypocriet bekritiseert de KPN de ‘nieuwe’ verplichting om medewerking te verlenen aan de nieuwe wet, omdat die in strijd zou zijn met het communicatiegeheim. Dat argument is er met de haren bijgesleept. De KPN -en diens voorloper PTT - zijn al decennia lang betrokken bij de werkzaamheden van de AIVD en de Binnenlandse veiligheidsdienst (BVD). Daar waren ze zelfs trots op!

In de strijd tegen het terrorisme was, is en blijft het verzamelen van metadata, de uitwisseling van gegevens met het buitenland en de samenwerking tussen veiligheidsdiensten en telecommunicatie bedrijven onvermijdelijk.

De KPN zeurt nu, maar is de eigen rol in de geschiedenis van de veiligheidsdiensten vergeten. In nauwe samenwerking met de BVD heeft de KPN/PTT onbaatzuchtig een treinkaping door Syrische terroristen in Amersfoort weten te voorkomen, mede dankzij stapels metadata die door buitenlandse inlichtingendiensten werden aangeleverd.

De AIVD en minister Plasterk zijn erg terughoudend in het verstrekken van mededelingen over successen in de strijd tegen het terrorisme. Gespit op het internet en in boeken werkt echter verhelderend.

Met de kennis van nu is het zelfs bewonderenswaardig dat de toenmalige BVD, maar ook het Nederlandse telecombedrijf PTT, veertig jaar geleden op een “op amateuristische lijkende manier van werken”, een terroristische aanslag kon voorkomen.

Syrische ‘al Saiqa’ -verzetsbeweging

De Amsterdamse politie arresteerde op 5 september 1975 vier Syriërs en verijdelde de kaping van een trein met uit Rusland afkomstige joodse emigranten. Bijna onmiddellijk daarna werd bekend dat na een tip van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) een terreuraanslag door vier bewapende vrijheidsstrijders van de Syrische ‘al Saiqa’ -verzetsbeweging was voorkomen. De Syriërs waren door een arrestatieteam van de Amsterdamse politie in Hotel Neutraal op het Damrak van hun bed gelicht. Bij de inval in hun kamer werden pistolen, pistoolmitrailleurs en een namaakbom, met draden en een batterij gevonden.

Metadata

Buitenlandse inlichtingendiensten hadden met behulp van SIGINT (signal intelligence) (delen van) telefoonnummers in het Midden-Oosten onderschept en deze metadata gedeeld met de BVD. Lange lijsten werden door de BVD dagelijks en handmatig vergeleken met gegevens van telefoongesprekken uit Nederland met het buitenland. Die gesprekken kwamen in 1975 nog niet geautomatiseerd tot stand, maar door tussenkomst van een telefoniste.

De Nederlandse veiligheidsdienst BVD kwam na afspraken met de PTT vier (onvoorzichtig) opererende Syriërs op het spoor, die vanuit het Hotel Neutraal meermaals telefoneerden met verdachte personen of instanties in het Midden-Oosten.

Het verzamelen – en niet het aftappen – van communicatie in samenwerking met telecombedrijven bewees onomstotelijk zijn nut. Het succes in de strijd tegen het terrorisme was compleet door voorafgaande verstrekking van metadata door buitenlandse inlichtingendiensten.

Hierdoor heeft de AIVD/BVD in samenwerking met KPN/PTT en dankzij vrachten metadata die door buitenlandse inlichtingendiensten werden aangeleverd een treinkaping weten te voorkomen.

Het verijdelen van deze terreuraanslag licht helaas slechts een tipje op van de sluier die over de geheime dienst ligt.

Aanpassing communicatiebeleid AIVD

Het is spijtig dat de AIVD niet meer van zijn successen in de openbaarheid brengt; het zou een hoop gedoe in de media kunnen voorkomen. Inzichtelijke berichtgeving over de wettelijke waarborgen bij het gebruik van de interceptiebevoegdheid en de verwerking van die gegevens, moet eveneens bijdragen aan het verminderen van de zorgen dat Nederland afglijdt naar een politiestaat.

Een aanpassing in het communicatiebeleid van de AIVD is net zo dringend noodzakelijk als de wijziging van de nieuwe inlichtingenwet zelf.