De arrestatie van drie Bulgaarse 'sleeper agents'
De arrestatie van drie Bulgaren in Londen in februari 2023 wegens hun mogelijke aandeel in een Russisch spionagecomplot, legde bloot hoe ver het regime van Vladimir Poetin moet gaan om potentieel waardevolle informatie te verkrijgen, aldus de BBC.
De Bulgaren leefden een onopvallend bestaan, elk met zeer verschillende achtergronden. Zo was Orlin Roussev eigenaar van een bedrijf dat zich bezighield met berichtenverkeer zoals het onderscheppen van communicatie of elektronische signalen. Hij vertelde ook dat hij eerder als adviseur bij het Bulgaarse ministerie van Energie was betrokken. Katrin Ivanova runde een organisatie die diensten verleende aan Bulgaren die in het VK woonden. Dit hield onder meer in dat Bulgaarse landgenoten vertrouwd werden gemaakt met de "cultuur, waarden en normen van de Britse samenleving". De derde Bulgaar, Bizer Dzhambazov, zou volgens eigen zeggen chauffeur zijn voor ziekenhuizen.
Vier categorieën spionnen worden door Rusland ingezet
De Russische spionagenetwerken in heel Europa - en over de hele wereld – kunnen we in vier hoofdcategorieën onderverdelen:
* Russische spionnen die op buitenlandse ambassades werken en zich voordoen als diplomaten;
* Ambtenaren of politici die Russische inlichtingendiensten hebben weten te bewegen uit sympathie voor Rusland, maar ook tegen betaling, (staatsgeheime) informatie verstrekken;
* Deep cover-agenten uit Rusland, 'illegals' genoemd, die in een buitenland een ogenschijnlijk normaal leven leiden, misschien een bedrijf runnen of hun gezin grootbrengen, en deze dekmantel soms tientallen jaren volhouden. Zij bedienen zich van een andere nationaliteit en zeggen meestal niet dat ze Rus zijn;
* Zogeheten ‘sleeper agents’, de categorie waartoe de Bulgaren die in Londen zijn ontmaskerd behoren.
'Sleepere agents' zijn in tegenstelling tot 'illegals' personen die naar een buitenland worden gestuurd, maar soms jarenlang niets doen. Zij zullen zonder op te vallen in de lokale maatschappij opgaan als normale burgers. Hun missie is te wachten en te observeren, contacten op te bouwen en mogelijk proberen toegang te krijgen tot mensen die – in de toekomst of wellicht nooit - het doelwit van Russische spionagediensten kunnen worden.
Welke Russische dienst is hiervoor ‘in charge’; verantwoordelijk?
In het verleden was dit de GROe, de buitenlandse militaire inlichtingendienst van Rusland, maar die taak lijkt nu enigszins verschoven richting de FSB, de binnenlandse spionagedienst. Volgens Ryhor Nizhnikau, een Rusland-expert aan het Finse Instituut voor Internationale Zaken, FIIA, is de rol van de FSB recent uitgebreid met een externe afdeling die, bijvoorbeeld, verantwoordelijk is voor operaties in Oekraïne. De focus van de GROe zou nu meer zijn gericht op de activiteiten van Rusland in het Westen.
Vacatures op Russische ambassades:
"Spionnen gevraagd"
Na de invasie van Oekraïne in februari 2022 werden honderden Russische spionnen tot persona non grata verklaard en uit hun ambassades in heel Europa gezet. Het waren gevoelige klappen voor het bestaande agentennetwerk die het spioneren door Russen in het buitenland enorm frustreerden. Doordat veel Russische diplomaten/spionnen, diverse landen zijn uitgezet moeten de Russische geheime diensten zich nu gaan verlaten op gewone Russen in het buitenland.
Rusland zou ook de ‘vacatures’, ontstaan op hun eigen ambassade in het Westen, kunnen opvullen met spionnen van andere ambassades, of misschien zelfs op mensen uit andere landen zoals Bulgarije. Waarschijnlijker is dat enkele ‘sleeper agents’ nu werk zijn gaan doen dat normaal gesproken door inlichtingenagenten op ambassade in het buitenland wordt gedaan. ‘Sleeper agents’ kunnen onopvallend of zelfs saai zijn; gewoon een vriend en je zou nooit vermoeden dat je ongemerkt deel uitmaakt van een buitenlandse inlichtingenoperatie.
Wat voor soort werk zou een agent voor Rusland kunnen
doen?
Er zijn talloze recente voorbeelden van Russische
agenten die in Europa op heterdaad werden betrapt. Zoals een 'illegal' die probeerde te infiltreren in het
Internationaal Strafhof in Den Haag. Of een bewaker van de Britse ambassade in
Berlijn die werd gerekruteerd om voor Moskou te gaan spioneren. In Noorwegen
deed een GROe-kolonel zich voor als een masterstudent uit Brazilië aan de Universiteit van Tromsø, waar hij betrokken
was bij een onderzoeksgroep die samenwerkte met Noorse overheidsinstanties aan
hybride dreigingen die verband houden met het Noordpoolgebied, aldus de Noorse
PST-veiligheidsdienst.
Een ander geval ging over een Russische agent die deed alsof zij uit Peru kwam en een juwelierszaak runde in Napels, vlak bij het Allied Joint Force Command van de NAVO. Gedurende bijna tien jaar raakte ze bevriend met hoge NAVO-functionarissen en had ze zelfs een affaire met een van hen. Ze werd pas betrapt toen dat Belingcat-onderzoekers aan de hand van het serienummer ontdekten dat haar paspoort vals was.
Waarom Bulgaren goede Russische spionnen zijn
Een andere verklaring waarom Bulgaren door Rusland zouden worden gerekruteerd is natuurlijk dat Bulgarije vroeger deel uitmaakte van het voormalige communistische blok; een van de belangrijkste visvijvers van de FSB en de GROe. In landen als Bulgarije - en andere Oostbloklanden - beschikken de Russen al vele jaren veel connecties. Veel inwoners van die landen spreken ook Russisch, een belangrijk bindmiddel.
Kortom; het is voor een Russische spionagedienst relatief eenvoudig om in die oude Oostbloklanden 'nieuwe' EU-onderdanen met succes te rekruteren.
[1] Bronnen: David Mac Dougall en Scott Reid - 18/08/2023
Geen opmerkingen:
Een reactie posten