Amnesty International zou bij AIVD inkijkstage moeten volgen

Amnesty is bang dat inlichtingendiensten stelselmatig en op grote schaal gegevens gaan onderscheppen van mensen die géén bedreiging vormen voor de nationale veiligheid

Inkijkstages

Het is jammer dat een geheime dienst geen inkijkstage kan verzorgen voor leden van Amnesty. Ze zouden dan aan den lijve kunnen ervaren dat deze stelling compleet belachelijk is. Het mag niet stelselmatig, het kan niet op grote schaal en het gebeurt niet omdat de diensten niet zoeken naar mensen die geen bedreiging vormen. Zouden die ambtenaren daar voor de lol gegevens gaan onderscheppen, zonder noodzaak?

Een steeds terugkerende denkfout is de veronderstelling dat de Nederlandse diensten straks allerlei nieuwe naspeuringen mogen doen, bijvoorbeeld naar reisgedragingen en betalingen, terwijl al die bevoegdheden al lang in eerdere wetten is vastgelegd. Mogelijk is het straks technisch eenvoudiger en minder tijdrovend, maar niet nieuw.

Het vastleggen van grote hoeveelheden gegevens van burgers die geen bedreiging vormen voor de nationale veiligheid, is niet alleen niet toegestaan, ook de mankracht, de financiën, de mogelijkheden en de tijd ontbreekt. Vanzelfsprekend gaat het hier over doorwrochte analyses gemaakt door medewerkers van die diensten.

Het vooringenomen wantrouwen van Amnesty dat de diensten bevoegdheden onrechtmatig zouden gebruiken, is in deze huidige Nederlandse rechtstaat onzinnige bangmakerij. Een enkel incident waar de CTIVD zich terecht druk over maakte, daargelaten. Ook inlichtingenwerk is mensenwerk.

Onafhankelijk toezicht in alle fases van het handelen van de diensten

Nogmaals, misschien is het jammer dat een geheime dienst geen inkijkstage kan geven aan Amnesty. Ik zie het al voor me, geselecteerde leden (niet allemaal) van Amnesty die in de gebouwen en achter de bureaus persoonlijk een volwaardig, onafhankelijk?, bindend? 24/7 toezicht uitoefenen tijdens het verzamelen en verwerken van gegevens door medewerkers van die diensten. Zou Amnesty dat, na eerst een van de meest uitgebreide en ingrijpende veiligheidsonderzoeken te hebben moeten ondergaan, nog wel willen? Ja, je komt niet zomaar binnen….

Een andere hardnekkige denkfout is dat vanwege samenwerking met buitenlandse diensten “óók gegevens van burgers gedeeld kunnen worden”.

Het is – anders dan bij politiediensten, want opsporing – niet zomaar toegestaan persoonsgegevens van Nederlanders te delen. Zoek op en lees na!

Efficiënt en doelgericht onderzoek

Deze conclusie van Amnesty klopt wel: “Het is belangrijk dat de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten efficiënt en doelgericht onderzoek kunnen doen naar personen of organisaties die een gevaar vormen voor de samenleving. Staten hebben de taak om mensen te beschermen tegen terreuraanslagen, gewelddadig extremisme en andere bedreigingen. Daarom is het niet alleen terecht, maar essentieel dat hier resoluut tegen wordt opgetreden. Maar daarbij moet de rechtsstaat altijd als uitgangspunt worden genomen. Die staat garant voor onze rechten en vrijheden”.

En dat is nu precies zo bedoeld en opgeschreven door Nederlandse juristen in de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 2017. Het zijn geen amateurs, maar professionals die daar werken.

Het is jammer dat een geheime dienst geen inkijkstages kan verzorgen. Toch zou - iets - meer duidelijkheid over processen of procedures niet alleen de weerstand en de argwaan tegen de inlichtingendiensten een beetje wegnemen, maar zelfs tot meer goedkeuring kunnen leiden. 

De AIVD is duidelijk al een eind op weg dit te realiseren!