Samenwerking politie en AIVD met FSB

Politie werkt in overleg met AIVD samen met Russische geheime dienst FSB  

Volkskrant  

De twee Volkskrant-journalisten Huib Modderkolk en Tom Kreling kunnen schrijven als de besten.Zij hebben de gave lezers ademloos mee te nemen in hun verhalen en wel zo dat die niet altijd doorhebben wat feitelijk het nieuws is. Dat vind ik knap.

Ik moet de verhalen van Huib en Tom altijd meer dan een keer lezen om de kern vast te stellen en te concluderen dat er heel veel woorden zijn gebruikt. Schrijven is kennelijk leuker dan samenvatten.

Hoofdbureau Nationale Politie

Nieuwe Uitleg 1 Den Haag

Dat geldt zeker ook voor de beschrijving van dit onderzoek naar oude, al langer lopende samenwerkingsverbanden tussen de Nederlandse politie en hun buitenlandse collega’s. Het veelvuldig door elkaar gebruiken van afkortingen van inlichtingendiensten en opsporingsdiensten, gelardeerd met namen van grote landen en met klinkende termen als, geheime dienst, cybercriminelen, hackers, digitale misdaad en gevaar, vertroebelt helaas snel waar het echt om gaat.

Politie liaisonofficieren

Opsporingsonderzoek over de grenzen bestaat al zo lang dat zelfs de samenwerking tussen Nederland en Rusland een baard heeft. Samenwerking tussen Nederlandse politie en collega’s in het buitenland, op bilateraal en op multilateraal niveau en binnen Europol en Interpol bestaat al jaren. Misschien vaak ad hoc en niet altijd structureel, maar toch.

Het uitwisselen van politie liaisonofficieren en die stationeren op buitenlandse ambassades is een al jaren normaal gebruik bij het opsporen van internationaal opererende misdadigers. Daarom is samenwerking tussen de Nederlandse politie en buitenlandse inlichtingendiensten – die dan tevens opsporingsbevoegdheden hebben zoals de FSB en bijvoorbeeld de Deense PET – op zich ook niet bijzonder.

Natuurlijk moet je blijven opletten, want de opsporingsdienst FSB is als het uitkomt nog steeds een inlichtingendienst. Inlichtingendiensten werken in beginsel volgens het principe ‘quid pro quo’ of ‘voor wat hoort wat’. De samenwerking met de FSB heeft dus een prijs, de Russen willen wel iets terug voor hun informatie. In opsporingsland is dit beginsel veel minder gebruikelijk.

Saillant detail is dat het voormalige hoofd van de AIVD Gerard Bouman voordat hij naar de Nationale Politie vertrok de betrekkingen tussen de AIVD en de Russische dienst FSB beëindigde door de AIVD-liaisonpost op de Nederlandse ambassade in Moskou te sluiten. Als korpschef van de ‘nieuwe’ Nationale Politie herstelde hij de relatie met de FSB, maar nu ten gunste  van de opsporingscapaciteiten van het politiekorps. De relatie tussen de AIVD en de Nationale Politie zal dit zeker niet ten goede zijn gekomen.

AIVD

De Volkskrant sleept in dit stuk natuurlijk ook de Nederlandse veiligheidsdienst AIVD er met de haren bij. Dat staat leuk op papier. Maar wanneer je in de kop zet: ‘Zorgen bij AIVD (..) over samenwerking’ en vervolgens in het stuk zelf zegt dat er wordt afgestemd met de AIVD komt dat eufemistisch gezegd slordig over.

Verrassend is ook dat Ben de Jong, gastonderzoeker aan de UvA en deskundig op het gebied van de Russische geheime diensten tegenover de NOS beweert dat hij de samenwerking tussen politie en de Russen ‘opvallend’ vindt. Hieruit blijkt maar weer eens dat kenners van inlichtingendiensten niet automatisch ook veel weten over opsporingsdiensten.

Dan spreekt de opmerking van Bart Hogeveen, expert internationale veiligheid Clingendael, over de samenwerking met de FSB, meer aan: “"Wat is het alternatief? De politie moet aan opsporing doen. Als het spoor naar Rusland leidt, moet je daar iets mee doen. Anders stopt het hele onderzoek. Dus het is logisch dat de politie contact zoekt via de officiële kanalen in Rusland. Maar daarbij moeten ze dus wel heel goed opletten." 

Diensten beduvelen elkaar; die kans is bij inlichtingendiensten groter dan bij opsporingsdiensten.

Het is echter veel te vroeg om te voorspellen dat de samenwerking tussen de Nederlandse politie met de Russen zal worden opgeschort. De kans dat diensten elkaar zullen beduvelen was en is altijd aanwezig. Kijk naar de rel in Manchester waar politiegegevens werden gelekt. Dat is niet nieuw. Weet wel dat die kans bij inlichtingendiensten groter is - want zo zijn ze gebakken - dan bij opsporingsdiensten. 

Daarom is het goed dat ondanks de cultuurverschillen tussen AIVD en politie regelmatige briefings en debriefings plaatsvinden. Twee zien meer dan een en dat is bij de samenwerking met welke buitenlandse dienst dan ook wel zo prettig. En in dit specifieke geval niet alleen voor de politie zelf.