Tweede Kamer, haal inlichtingendiensten weg bij ministeries

11 februari 2014

Hennis wist al in 2012 van de 1,8 miljoen metadata

Uit antwoorden op vragen van de Tweede Kamer blijkt dat de Nationale Sigint Organisatie (NSO) al in december 2012 de 'beruchte' 1,8 miljoen metadata heeft verzameld. Dat moet dan ook de minister van Defensie, Hennis, al die tijd hebben geweten. Maar nee, de MIVD zwijgt een jaar lang tegen zijn partner in de NSO, de AIVD, en de minister van Defensie houdt haar mond tegen collega Plasterk van Binnenlandse zaken.

"Ruzie tussen Defensie en Binnenlandse Zaken blijft tot inlichtingen- diensten zijn gereorganiseerd"

Het dagblad Trouw concludeert: "Dat betekent dat een van de twee diensten geweten moet hebben dat minister Plasterk onterecht ontkende dat Nederland er iets mee te maken had". Zonder twijfel was dat de MIVD onder verantwoordelijkheid van de minister van Defensie.

Uit verschillende rapporten van de Commissie van Toezicht blijkt dat de samenwerking tussen de AIVD en MIVD binnen de NSO niet zonder slag en stoot verloopt. Gezagsmatig valt de verantwoordelijkheid over de NSO dan onder twee ministers. Maar beheersmatig bepaalt de MIVD welke "militaire gegevens" deze dienst verzamelt en doet daar zeker niet zo maar spontaan mededeling over aan de AIVD.

Minister-president moet verantwoordelijkheid nemen en een Joint Intelligence Committee instellen die de inlichtingendiensten bestuurlijk coördineert.

Tweede Kamer, haal inlichtingendiensten weg bij ministeries.

Alle politici in de Tweede Kamer en alle Nederlandse media hebben zich gestort op de kwestie over het onjuist informeren van de Tweede Kamer door de ministers Plasterk en Hennis.

Zodra de rook is opgetrokken moet de Tweede Kamer een fundamentele discussie voeren over de toekomst van het inlichtingenwerk in Nederland.

De onenigheid tussen de ministers van Defensie en Binnenlandse zaken zal blijven voortduren zolang het parlement niet zijn verantwoordelijkheid neemt en niet besluit tot een grote reorganisatie van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Die diensten moeten weg bij de ministeries.

Reorganisatie Inlichtingendiensten

De commissie Dessens adviseert de regering om maar weer eens een "nieuw ambtelijk apparaat" in het leven te roepen dat de minister van Binnenlandse Zaken extra ondersteuning moet bieden op het gebied van inlichtingen. Onzin!

Bob de Graaff, hoogleraar Intelligence & Security Studies, ondersteunt dit advies, maar het is niet de oplossing. Het grote mes moet er in. Benoem naar Brits model een Joint Intelligence Committee, want er is meer aan de hand.

Comité Verenigde Inlichtingendiensten

Hoogleraar Cyrille Fijnaut vindt het opvallend dat luchtmachtgeneraal en voormalig commandant der Strijdkrachten (CDS) Dick Berlijn door premier Mark Rutte is aangewezen om leiding te gaan geven aan een "Comité Verenigde Inlichtingendiensten". Dan moet de samenwerking tussen de inlichtingendiensten MIVD en AIVD wel gebrekkig zijn.

Het is geen staatsgeheim dat er tussen medewerkers van de militaire en de civiele inlichtingen- en veiligheidsdiensten veel onderling wantrouwen heerst. Rapporten van Nederlandse ambassades maken geregeld melding van aanvaringen tussen MIVD en AIVD. Het onderling vliegen afvangen is tot sport verheven. Scoringsdrift gaat voor samenwerking, laat staan dat er gegevens worden gedeeld. De lange geschiedenis van de MIVD is daar debet aan.

Inlichtingen 'incrowd'

De Kamer moet juist nu een commissie instellen die in een keer de hele machinerie van inlichtingendiensten in Nederland gaat aanpakken. Want de kans op herhaling van aanvaringen tussen de MIVD en de AIVD, tussen diensthoofden en nog erger tussen ministers onderling, blijft anders onverminderd groot.

Er gaat te veel mis tussen die twee diensten. Want er bestaat een fundamenteel verschil tussen militairen en burgers, tussen de MIVD en de AIVD, dat neem je niet weg met een extra bureautje bij de Secretaris-Generaal (SG) van de minister van Binnenlandse zaken. Zo'n ondersteuning is slechts een hechtdraad in een wond; een draad die zelfs langzaam oplost en alleen littekens achterlaat.

Joint Intelligence Committee

Een grote reorganisatie van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten is dus noodzakelijk. Benoem naar Brits model een Joint Intelligence Committee, een overkoepelend en sturinggevend apparaat, ondergebracht bij Algemene Zaken, bij het kabinet van de minister-president. Doe het goed en breng daar niet alleen de AIVD, de MIVD en de NSO in onder. Gelijksoortige diensten zoals bijvoorbeeld het NCTV en het NCSC horen daar ook thuis, evenals vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse en Economische Zaken. Er is nu sprake van een moderne vorm van 'incrowd'. Teveel diensten op terrein van inlichtingen, terrorismebestrijding, cybercriminaliteit doen teveel hetzelfde. Een joint committee moet daar verbetering in aanbrengen.

Tweede Kamer, haal de inlichtingendiensten weg bij de ministeries.

De Tweede Kamer moet een fundamentele discussie voeren over een grote reorganisatie van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

De onenigheid tussen de ministers van Defensie en Binnenlandse zaken zal anders voortduren, en blijven Kamerleden voortdurend verkeerd geïnformeerd.

De minister-president moet nu zijn verantwoordelijkheid nemen. Haal de inlichtingendiensten weg bij de ministeries.

Er moet in Nederland, analoog aan de Britse structuur, een Joint Intelligence Committee komen die boven de verschillende partijen staat. Dit comité moet de bestuurlijke coördinatie verrichten en moet ook worden betrokken bij de inhoud van het operationele werk van beide diensten.