AIVD moet undercover personeel beter beschermen

Digitale controles bij banken of aan de grenzen maken undercover werk gevaarlijker

Te veel  organisaties staren zich blind op de ruimere bevoegdheden voor het onderscheppen van metadata. De Raad van State, de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) als ook het Genootschap van Hoofdredacteuren, de NVJ en de Raad voor de Rechtspraak zijn alleen bezorgd over de uitwerking van de door het kabinet goedgekeurde 'aftapwet'.Zelfs de Tweede Kamer neigt naar een te haastige behandeling van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (WIV) door zich eveneens te beperken tot commentaar op een ‘sleepnet’. 
Een tegengeluid was medio december 2016 te lezen in een 'open brief' van 29 vooraanstaande wetenschappers aan de Tweede Kamer waarin zij schreven bezorgd te zijn over onvoldoende waarborgen in deze nieuwe Wet.
Afluisterbevoegdheden moeten weliswaar met grote zorgvuldigheid worden afgewogen, maar daarmee wordt de beoordeling van andere wetsartikelen, die eveneens vergaande consequenties hebben, te kort gedaan.

Forse uitbreiding undercover personeel

Zo zijn er grote gevolgen voor honderden overheidsfunctionarissen die AIVD en MIVD gaan aanwijzen om operationele werkzaamheden voor die diensten uit te voeren. 

Het aantal undercover medewerkers kan namelijk fors worden uitgebreid. Het gaat dan vooral om die categorie medewerkers van ministeries, diensten en organisaties die ook al toegang hebben tot de zogeheten Contra Terrorisme (CT) infobox. Volgens wetsartikel 15, lid 4 moeten deze ‘externe’ functionarissen als 'operationeel medewerker' een andere identiteit aannemen; zij moeten undercover om hun werk veiliger te maken.

Digitale belemmeringen

Dit wetsartikel alleen zal het undercover werk namelijk niet minder gevaarlijk maken. Je kunt niet iemands persoonlijke veiligheid garanderen door in gevaarlijke omstandigheden een andere identiteit en/of hoedanigheid te verstrekken. Kenners van de nationale en internationale inlichtingenwereld betwijfelen überhaupt de bescherming van die andere identiteit. Vooral geavanceerde digitale controles bij financiële transacties en grensoverschrijdingen maken het undercover werk steeds gevaarlijker.

AIVD'ers volgen cursus FOX-IT

Natuurlijk kunnen medewerkers van inlichtingen- en veiligheidsdiensten hun werk meestal niet in de openbaarheid doen. Er zijn landen, organisaties en individuen die een gevaar zijn voor de diensten en hun medewerkers. De vraag is gerechtvaardigd of AIVD en MIVD hun zorgplicht niet te lichtvaardig opvatten door ‘slechts’ een andere identiteit te verstrekken.

Het behoort vooral tot de extreme zorgplicht om medewerkers en hun gezinnen erop te wijzen dat er in relatie tot privéomstandigheden nogal wat nare  of vervelende consequenties zitten aan het werken met een andere identiteit en hoedanigheid.

Toch is ook de AIVD zelf van mening dat bescherming van eigen personeel beter kan. Dit blijkt onder andere uit een opleiding die AIVD’ers volgen bij FOX-IT (Delft) in het veilig gebruik van smartphones. Het was hen uit veiligheidsoverwegingen tot nu toe verboden smartphones te gebruiken!

Parlementaire controle 

De inlichtingendiensten achten het noodzakelijk veel meer functionarissen van andere ministeries vanwege toegenomen onveiligheid operationele werkzaamheden vaker ‘undercover’ te laten verrichten. Daarmee groeit ook de kans dat het toezicht op de inzet van extern personeel versnipperd raakt, de uitvoering van werkzaamheden diffuus wordt en de controle navenant problematischer. Terwijl veel Kamerleden juist pleiten voor meer toezicht en betere parlementaire controle.

Kamerleden mogen niet accepteren dat één wetsartikel in nieuwe WIV over zorgplicht toereikend is voor de veiligheid van ambtenaren die voor AIVD undercover gaan werken

Kamerleden moeten bij de behandeling van deze wet dus goed op hun tellen passen en zich niet blind staren op de ruimere bevoegdheden voor het onderscheppen van metadata. Een te gehaaste beoordeling van wetsartikelen met betrekking tot undercover werkzaamheden van enkele honderden overheidsdienaren van andere ministeries, leidt tot gebrekkige wetgeving. 

De beperkte zorgplicht van AIVD mag niet leiden tot levensgevaarlijke gevolgen voor undercover personeel bij andere ministeries. 

Betere bescherming

De Kamer moet daarom aandringen op extra veiligheidsgaranties ter bescherming van ambtenaren die geen volledige AIVD-opleiding hebben gevolgd en toch undercover moeten werken. 

Kamerleden mogen niet accepteren dat één wetsartikel over zorgplicht toereikend is voor de veiligheid van AIVD’ers, laat staan voor de veiligheid van ambtenaren afkomstig van verschillende ministeries zonder inlichtingenachtergrond.

http://www.opiniestukken.nl/opiniestukken/artikel/1356/AIVD-moet-undercover-personeel-beter-beschermen