Wie controleert wie bij AIVD, NCTV, CTIVD en Justitie?
De Commissie van
Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) vindt dat de Nationaal
Coördinator Terrorismebestrijding een rapport van de AIVD over Nederlandse
Jihadstrijders veranderde . Dat levert problemen op in de rechtszaal
met beoordeling van teruggekeerde personen die voor IS actief waren.
De toezichthouder op de geheime diensten (CTIVD) waarschuwde woensdag
11 juli 2018 in de rechtszaal voor het gebruik van een AIVD-rapport over
jihadisten. Het is volgens de toezichthouder op een aantal punten ‘onzorgvuldig’.
Politieke sturing
De CTIVD zegt in een
‘Nieuwsbericht’ van 11 juli 2018 met de titel ‘Brieven over tekortkomingen
openbare AIVD-publicatie’ (gericht aan de Raad voor de rechtspraak, de
Nederlandse Orde van Advocaten en de Vereniging Asieladvocaten en -Juristen
Nederland) dat het rapport is aangescherpt op verzoek van de Nationaal
Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV). De zinsnede dat uitreizigers ‘zich
niet kunnen beroepen op onwetendheid over de situatie ter plaatse’ heeft de
AIVD niet vrijwillig opgenomen.
Volgens de toezichthouder
op de AIVD werd pas na aandringen van de NCTV de conclusie opgenomen dat mensen
die naar IS afreizen ‘willens en wetens’ de keuze maken om zich bij een
terroristische groepering aan te sluiten.
Nieuwe baas AIVD
Volgens de website
van de
AIVD is het rapport wel geheel accuraat. De AIVD gaat niet in op de
'beschuldiging' dat de Nationaal Coördinator – nu nog geleid door Dick Schoof en binnenkort de nieuwe baas van de AIVD – heeft zitten wriemelen in dit
AIVD-rapport.
Kennelijk wordt wel vaker
voorkomende politieke sturing door Justitie - nu dan op een AIVD-rapport
–binnen de intelligence community in Nederland niet met ergernis ontvangen.
CTIVD weinig benul van inlichtingen
Wel lijkt er
verontwaardiging over de publicatie van de CTIVD.
Daarop duidt de
zinsnede op de AIVD-website ‘De CTIVD is kritisch op de woorden cruciaal
en kerntaak, maar onderschrijft na kennisgenomen te hebben van de
brondocumenten dat deze activiteiten vaak plaatsvonden’.
Prof. Paul Abels, bijzonder hoogleraar Inlichtingenstudies van de Universiteit Leiden, die zelf werkte bij AIVD en NCTV, waarschuwde bij zijn aantreden dat de samenstelling van de CTIVD veel te eenzijdig was met alleen
strafrechtjuristen en geen deskundigen met een inlichtingenachtergrond. Hij stelde dat een inlichtingenanalyse iets geheel anders is dan het leveren van strafrechtelijk bewijs.
Volgens een bron in de inlichtingenwereld die anoniem wenst te blijven snapt de toezichthouder niet dat de NCTV een eigen analyse-afdeling heeft ,die als sparringpartner fungeert en voortdurend discussieert met analisten van de verschillende diensten. Het is, nog steeds volgens deze bron, dan ook onzin te veronderstellen dat de NCTV de AIVD zou hebben gedicteerd wat de geheime dienst moest opschrijven. Wel hebben de analisten van de NCTV commentaar mogen leveren op het concept van het rapport. Er is geen sprake van onenigheid tussen de AIVD en de NCTV. In inlichtingenkringen klinkt er wel verwijt door aan het adres van de CTIVD die in deze kwestie ‘politiek bedrijft door weken na de publicatie van het rapport de uitkomsten nog eens in een brief aan advocaten en OM te sturen.
Prof. Paul Abels, bijzonder hoogleraar Inlichtingenstudies van de Universiteit Leiden, die zelf werkte bij AIVD en NCTV, waarschuwde bij zijn aantreden dat de samenstelling van de CTIVD veel te eenzijdig was met alleen
Volgens een bron in de inlichtingenwereld die anoniem wenst te blijven snapt de toezichthouder niet dat de NCTV een eigen analyse-afdeling heeft ,die als sparringpartner fungeert en voortdurend discussieert met analisten van de verschillende diensten. Het is, nog steeds volgens deze bron, dan ook onzin te veronderstellen dat de NCTV de AIVD zou hebben gedicteerd wat de geheime dienst moest opschrijven. Wel hebben de analisten van de NCTV commentaar mogen leveren op het concept van het rapport. Er is geen sprake van onenigheid tussen de AIVD en de NCTV. In inlichtingenkringen klinkt er wel verwijt door aan het adres van de CTIVD die in deze kwestie ‘politiek bedrijft door weken na de publicatie van het rapport de uitkomsten nog eens in een brief aan advocaten en OM te sturen.
Geloofwaardigheid in het geding?
Toch moeten AIVD-analisten
zich volgens mij op zijn minst ongemakkelijk voelen. Zijn de onafhankelijkheid
van de ‘geheime dienst’ en de geloofwaardigheid van zijn rapporten door de
invloed van de NCTV van het ministerie van Justitie en Veiligheid in het
geding? Ook in het buitenland?
Het beïnvloeden van
rapporten en onderzoeken is justitieambtenaren niet vreemd. Het debacle van het
WODC-onderzoek naar bijvoorbeeld de wietpas ligt nog vers in het geheugen, maar
dat vond tenminste nog plaats binnen het ministerie van J&V zelf. Nu strekt
dat ministerie zijn tentakels uit naar het ministerie van Binnenlandse Zaken
waaronder de AIVD valt. Je kunt je ook nog afvragen wat in deze de rol is
geweest - of juist niet is geweest - van de ‘toezichthouder’ op de NCTV:
de inspectiedienst J&V. zie ook dit rapport
over Jihadbestrijding.
Wees onafhankelijk en heb lef
En dat precies na
een interview
met Rob Bertholee in het boek 'Haagsche Bazen' van Berenschot over
leiderschap. Hierin zegt de vertrekkende AIVD-baas, als uitsmijter: ‘Laat je
niet intimideren door de positie van je ambtelijke of politieke baas. En dan
bedoel ik niet intimidatie van persoon tot persoon, maar door de functie. Dat
zie ik té vaak gebeuren.
En dan denk ik: jij bent
hier als DG verantwoordelijk voor. Dit is jouw vakgebied. Zeg dan wat je ervan
vindt. Wees onafhankelijk en heb lef.’
Het is maar goed dat veel
Kamerleden met reces zijn….
